Aikido là môn võ được sáng lập bởi Tổ Sư Morihei Ueshiba. Tuy nhiên trong quá trình tập luyện, do thể trạng và nhận thức về môn võ của mỗi võ sinh khác nhau nên phong cách đánh cũng có ít nhiều điểm khác biệt. Vì thế, Tổ Sư cho phép những học trò xuất sắc nhất của mình tự thành lập các hệ phái. Các hệ phái này vẫn lấy các nguyên lý cốt lõi của Aikido làm nền tảng, nhưng có sự khác biệt trong các kỹ thuật.
Có thể kể đến một số hệ phái sau:
+ Aikikai: là hiệp hội Aikido lớn nhất, được điều hành bởi con cháu của Tổ Sư. Có rất nhiều chi nhánh Aikido và võ sư khắp thế giới được hướng dẫn bởi hiệp hội này. Đây được xem là hệ phái Aikido chính thống.
+ Shin”ei Taido: Được thành lập bởi cố võ sư Noriaki, cháu của Tổ Sư. Đây là hệ phái được đánh giá là rất giống với phong cách vào giai đoạn đầu khi mới hình thành môn võ Aikido
+ Yoshinkan: được thành lập bởi Gozo Shioda sau thế chiến thứ hai (1955). Đây là hệ phái nổi tiếng vì tính cứng rắn và chính xác của các kỹ thuật đòn thế. Vì thế đây là một trong những môn võ có trong chương trình dạy của cảnh sát Nhật Bản. Yoshinkan Aikido có 150 kỹ thuật cơ bản và cũng giống như các hệ phái Aikido khác, Yoshinkan Aikido tránh việc thi đấu và tập trung vào việc áp dụng các kỹ thuật tự vệ.
+ Yoseikan: được thành lập bởi Minoru Mochizuki, là một trong những người học trò đầu tiên của Tổ Sư. Hệ phái này kết hợp các nhân tố của môn võ aiki-budo với một số môn khác như Karate và Judo, Kenjutsu và Jujutsu cổ xưa.
+ Shodokan Aikido (thường được biết đến với tên gọi Tomiki Aikido, lấy theo tên người sáng lập): là một hệ phái Aikido được thành lập bởi Kenji Tomiki. Tomiki Aikido được xem như là ” Aikido thể thao ” vì đây là hệ phái duy nhất duy trì các cuộc thi đấu thường xuyên, chú trọng vào việc đánh randori hơn các hệ phái khác và cũng chịu một vài ảnh hưởng từ môn Judo.
+ Shin Shin Toitsu Aikido (hay là Ki Aikido): được thành lập bởi Koichi Tohei người đứng đầu võ đường Hombu trước đây (trụ sở chính của Aikikai). Hệ phái này thiên về các kỹ thuật hô hấp (khí công) và có một chương trình luyện tập đặc biệt để khuếch trương Ki (khí). Nó cũng có một hệ thống đặc biệt về đẳng cấp của Ki, bên các các hệ thống cấp đai truyền thống.
+ Yoshokai Aikido: thành lập bởi Takashi Kushida, học trò của Gozo Shioda (người sáng lập Yoshinkan). Cũng giống như Yoshinkan Aikido, đây là hệ phái theo phong cách Aikido “cứng rắn”. Các kỹ thuật cũng gần giống như Yoshinkan.
+ Iwama Ryu: sáng lập bởi Morihiro Saito, nhấn mạnh tương quan giữa các kỹ thuật có vũ khí và kỹ thuật tay không và rất nhấn mạnh đến việc luyện tập vũ khí. Thầy Morihiro Saito là Uchideshi (đệ tử nội trú ) của Tổ Sư, từ năm 1946 cho đến khi Tổ Sư mất tại Iwama . Vì thế nhiều người cho rằng phong cách Aikido của thầy Saito giống như như phong cách mà Tổ Sư truyền dạy vào đầu những năm 50 tại võ đường Iwama. Hiện tại hệ phái này được dẫn dắt bởi Hitohiro Saito (con của người sáng lập), là một tổ chức tách ra từ Aikikai.
+ Tendoryu Aikido: thành lập bởi Kenji Shimizu, một trong những người học trò cuối cùng của Tổ Sư, và là một bậc thầy về Judo. Tendoryu Aikido được nhận biết bởi các bước di chuyển rộng và rõ ràng, các chuyển động tự nhiên và hài hoà như dòng chảy của nước.
+ Kokikai: thành lập bởi Shuji Maruyama vào năm 1986, nhấn mạnh vào các kỹ thuật dùng lực tối thiểu nhưng hiệu quả. Hệ phái này nhấn mạnh các tư thế tự nhiên và không chú trọng đến đòn đấm atemi hay các kỹ thuật gây đau đớn cho uke. Vi thế đây được xem là phong cách Aikido “mềm dẻo”.
+ Seikokan: thành lập bởi Roderick T. Kobayashi vào năm 1989. Thầy Kobayashi từng là học trò của thầy Tohei và từng là thầy dạy chính của hiệp hội Ki Aikido ở Nam California. Hệ phái Seikokan có đặc điểm là các kỹ thuật được thực hiện với các bước di chuyển rất nhỏ và hiệu quả.
+ Tenshin Aikido: đây là hệ phái nổi tiếng ở Mỹ vì được truyền bá bởi diễn viên điện ảnh nổi tiếng Steven Seagal vào năm 1982. Đây được xem là trường phái Aikido cứng rắn, tập trung vào tính thực tế của Aikido và áp dụng nó vào các tình huống trong thực tế, đôi khi hơi tàn bạo. Hệ phái này vẫn nhận làm chi nhánh của hiệp hội Aikikai.
* Ngoài ra còn có Aikido TENSHINKAI là tên gọi của tổng cục Aikido tại Việt Nam do chính O Sensei Tổ Sư Morihei Ueshiba đích thân đặt cho Aikido Vietnam lúc bấy giờ vào năm 1968. Tổng cuộc Aikido Tenshinkai do THẦY Đặng Thông Phong sáng lập và chịu trách nhiệm Chủ tịch điều hành, phát triển cho đến nay trụ sở đặt tại California Hoa Kỳ .
Ten, shin và kai là các từ tiếng Nhật mà phiên âm Hán-Việt của chúng lần lượt là thiên, tâm và hội. Cả cụm từ Tenshinkai có nghĩa trong tiếng Việt là “Tổ chức của những tấm lòng cao cả”.
